бурятские пожелания на бурятском языке на день рождения
Бурятские пожелания на бурятском языке на день рождения
Бурхандаа бадаруулhан зулатнай
Наhыетнай нэмэжэ байг,
Бурхандаа утаhан санзайтнай
Сэдьхэлыетнай арюудхажа байг,
Бурхандаа табиhан далгатнай
Баян хэшэгтнай байг,
Бурхандаа үргэhэн сайтнай
Һанаhан хэрэгыетнай бүтээжэ байг!
Хүндэтэ ____________________!
Табин наhанайтнай ойн баяраар халуун зүрхэнhөө амаршалнаб!
Табан үнгын сэсэгууд тала дайдаяа шэмэглэhэндэл,
Табин наhанайтнай баяр танай наhа шэмэглэг лэ!
Хуби заяанай hэжууртэ дорюун, хухюун зандаа,
Yндэр наhанай үзүүртэ hайхан сарюун зандаа,
Хорбоо энэ юртэмсэдэ урматай, баяртай хододоо
Yдэр, сагай тэмсэлдэ үлзы ябахатнай болтогой!
Уважаемый(ая)____________!
От всего сердца поздравляю с 50-летним юбилеем!
Как разноцветье украшает поля и луга,
Так пусть юбилей украшает Ваш возраст.
Здоровье и счастье, успех и удача
Всегда пусть сопутствуют Вам много лет!
Хоорхэн, жаахан, хайрата минии аша (зээ) басагамни (хубуумни)!
Элдэбын харгыда төөрингүй,
Эжынгээ хэлэhээр ябаарай!
Асатай харгыда төөрингүй,
Абынгаа хэлэhээр ябаарай!
Абынгаа нютагта баян боложо,
Эжынгээ нютагта эрдэм оложо ябаарай!
Ухаан бодолой эрдэм шудалааарай,
Ута hайхан наhа эдлээрэй!
Поздравление на милагууре мальчика:
Улзы жаахан (имя )
Худэр хубуудээр балсангаа туршалсажа,
Хулэг мориной жолоо адхан,
Зэбэтэ номые зэлэ татажа,
Эрын гурбан нааданай солые дуудуулха,
Баатар хубуун боложо,
Буряад Эхэ орондоо золтой ябахань болтогой!
Гостям от родителей:
Хундэтэ айлшаднай! Урилгыемнай абажа, маанадаа (бидэнэрээ) хундэлжэ, ухибуугымнай анха туруушын ой баярта ерэhэндэтнай ехэ баяртайбди!
Бии бэлигтэй, дүүрэн хэшэгтэй,
удаан жаргал эдлэжэ,
Yнэр баян hуухатнай болтогой!
Буряад үреэлнүүд-Бурятские благопожелания
Буряад арад зон бэе бэедээ зол жаргал, элүүр энхые, ажал хүдэлмэридэ амжалта хүсэжэ, оюун сэдьхэлдэ нүлөө үзүүлэн, заабари захяа шүлэглэн хэлэжэ зоригжуулха, урмашуулха, баярлуулха һайн һайхан заншалаа үреэл гэдэг.
Показать полностью.
(благопожелания на бурятском языке к сагаалгану
поздравления на бурятском языке с новым годом
уреэл на бурятском
поздравления на юбилей мужчине на бурятском языке
приветствие на бурятском языке
поздравления на милан
пожелания на сагаалган на русском языке
пожелания на бурятском языке)
Буряад үреэлнүүд-Бурятские благопожелания запись закреплена
Буряад үреэлнүүд-Бурятские благопожелания запись закреплена
Сэлгеэ һайхан дайдадаа,
Сэсэг ногоон нютагтаа
Аба эжынгэй үреэлтэй
Арад зонойнгоо дунда
Ажалдаа шударгы суутайхан,
Показать полностью.
Аялга хонгёо дуунуудтай,
Омог сагаан сэдьхэлтэй,
Олон хани нүхэдтэй,
Айраг сэгээ дүүрэн,
Аяга сайгаа үргэжэ,
Наранай толо хаража,
Наһанай үндэрые дабажа,
Аша зээнэрээ тойруулан
Амар амгалан һуугыт даа!
Буряад үреэлнүүд-Бурятские благопожелания запись закреплена
Дулма Сунрапова
Слова и музыка Д. Сунраповой
Показать полностью.
Ши минии хуби заяамни болоолши,
Ши зүрхэ сэдьхэлым хүлгөөгөөлши.
Нюдэн соошни шэнгэнэб,
Урал дээрэшни хайланаб,
Энэ дуугаа шамдаа зорюулнаб.
Инагни намайгаа шагныш,
Эрьелдэн намтайгаа хатарыш,
Ирагуу дуунай аялга доро тэбэрииш.
Хоюулаа байхабди сугтаа
Хонгорхон инагни шамхандаа
Халуун дураяа мэдүүлхэб даа.
Би урин налгай шарайеыш харахадаа
Би үнэн зүрхэнhөө дурланаб шамдаа.
Хотын гэрэлтэй гудамжаар
Хоюулаа алхан ябаял,
Холын одо мүшэд рүү зориёл.
Буряад үреэлнүүд-Бурятские благопожелания запись закреплена
Заяашадаа залуулжа,
Замдаа арюун ябаялдаа!
Сахюусандаа дүнгүүлжэ,
Показать полностью.
Сэхэ сэбэр ябаялда!
Бурхан багшын үршөөлөөр,
Буянтай хэшэгтэй ябаялда!
Нангин нютагай үргэмжөөр,
Наhaндаа жаргал эдлэе!
Эхэ газарай элшэhээ,
Элүүр мэндэ ябаеэ!
Ээлжээтэ үдэрэй МЭНДЭЭ!
Буряад үреэлнүүд-Бурятские благопожелания запись закреплена
Буряад үреэлнүүд-Бурятские благопожелания запись закреплена
Дулма Сунрапова
Буряад үреэлнүүд-Бурятские благопожелания запись закреплена
Гурбан зөөлэн:
Хүлөөр гэшхэхэдэ, хэнзэ ногоон зөөлэн,
Хөөрэлдэн һуухада, хүүхэнэй зүрхэн зөөлэн,
Хүнэй бэедэ гарай альган зөөлэн.
Буряад үреэлнүүд-Бурятские благопожелания запись закреплена
Гарыемни ганзагада хүргэһэн
Гансахан эжыдээ баяртайб,
Хүлыемни дүрөөдэ хүргэһэн
Показать полностью.
Хайрата абадаа баяртайб.
Хажуудам эрхэлүүлэн үндылгэһэн
Хүгшэн эжыдээ баяртайб,
Дахуулан дэмжэн ябаһан
Даруухан абганартаа баяртайб.
Эрдэмэй дээжэ үзүүлһэн
Эрхим багшанартаа баяртайб,
Эжэлэн сугтаа һураһан
Үетэн нүхэдтөө баяртайб.
Нангин дурыемни һалбаруулһан
Наһанайнгаа нүхэртэ баяртайб,
Хуби заяанаймни шэмэг
Хүбүүндөө, басагандаа баяртайб.
Хүгшэн аба болгоһон
Хөөрхэн ашанартаа баяртайб,
Нагаса аба гэжэ эрхэлһэн
Налгайхан зээдээ баяртайб.
Буян хэшэг хүртөөһэн
Буряад арадтаа баяртайб,
Жаргалайм алтан үлгы
Жабхаланта дэлхэйдээ баяртайб.
Базаржаб Галсанов 05.02. 2019 г.
Вожжи коня в руки вручившей,
Маму мою благодарю.
К стременам коня поднявшего,
Папу родного благодарю.
С любовью воспитавшей меня,
Бабушку благословенную благодарю.
Примером для меня явивших,
Дядей своих благодарю.
Путь к знаниям открывших,
Учителей славных благодарю.
Дружбу вместе познавших,
Ровесников милых благодарю.
Вселенную любви открывшей,
Супругу любимую благодарю,
Счастье безмерное подаривших,
Сына и дочь благодарю.
Статус дедушки вручивших,
Внучек красавиц благодарю.
Продолжателя рода семьи,
Внука защитника благодарю.
Традиции добрые передающий,
Народ наш мудрый благодарю.
Колыбелью для всех служившей,
Землю святую благодарю.
Буряад үреэлнүүд-Бурятские благопожелания запись закреплена
Хүндэтэ нүхэд!
Написала мини-статью для людей, интересующихся изучением бурятского языка самостоятельно. Изначально планировала написать 10 лайфхаков, но на момент окончания статьи, обнаружилось, что остальные пять хитростей предназначены совсем не для новичков, поэтому будет вторая часть для среднего и продвинутого уровней.
Показать полностью.
5 ЛАЙФХАКОВ ДЛЯ ИЗУЧАЮЩИХ БУРЯТСКИЙ ЯЗЫК САМОСТОЯТЕЛЬНО (версия для чайников)
Мүнөө буряад хэлэеэ шудалха дуратай зон олошороо. Тиимэhээ иимэ 10 зүбшэлүүдые суглуулбаб.
Что? Когда видите текст на бурятском языке, то автоматически пропускаете его? Чувствуете дискомфорт при чтении? Обращаете внимание только на знакомые Вам слова? Хотите начать изучать родной язык, но постоянно откладываете начало на потом\завтра\понедельник\никогда? Если все предыдущие вопросы вызывают у Вас раздражение от утвердительных ответов, то это статья для Вас. Начните осваивать азы бурятского языка прямо сейчас, используя следующие хитрости:
##1. ПЕРЕКЛЮЧИТЬ VK НА БУРЯТСКИЙ ЯЗЫК
Все мы проводим в этой социальной сети уйму времени. Почему бы не сделать это времяпровождение хоть на чуточку полезнее? В мае 2018 года, благодаря усердным активистам и бурятолюбам, у каждого из нас появился доступ к бурятской версии VK.
Нажмите на свой аватар в правом верхнем углу экрана → Откройте «Настройки» → Найдите пункт «Язык» и нажмите справа «Изменить» → Выберите «Other languages» → Нажмите «Буряад» и наслаждайтесь трудностями в изучении языка на ежедневной основе.
Для тех, кому этого мало и для продвинутых в бурятском языке юзеров рекомендуется поставить в Instagram и Facebook монгольский язык (монгол хэл). Подождём пока и до этих сетей дойдут бурятские переводчики, а пока выучим слова «орох», «гарах» и тд.
##2. ПОСТАВИТЬ БУРЯТСКУЮ КЛАВИАТУРУ НА ТЕЛЕФОН И КОМПЬЮТЕР
Хотите отправить красивое сообщение-поздравление друзьям на бурятском языке, а вместо этого отправляете «Турэхэн удэр88ршни»? Копируете постоянно из каких-нибудь текстов Y h Ө?
1.Перестаньте коверкать язык, истязать себя и других франкенштейнским бурятским!
2. Усилием воли зайдите в плей\эпп сторы и скачайте любую бурятскую\монгольскую клавиатуру.
##3. ЗАНЯТЬСЯ АУДИРОВАНИЕМ ЧЕРЕЗ БУРЯТСКИЕ ПЕСНИ
Как ни странно, третью строчку в хит-параде лайфхаков занимают песни.
Шаг первый: добавьте свои любимые песенки в VK и найдите к ним тексты. Ежедневно слушайте и повторяйте.
Шаг второй (для автолюбителей и прочих людей, любящих многозадачность): начните слушать бурят-монгольское радио: http://buryad.fm/ и расширять круг любимых песенок.
Шаг третий (продвинутый): разберите грамматическую составляющую своих любимых песенок с Жаргалом Бадагаровым и программой «Буряадаар дуугараял» на YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=nJFuIAKUawQ&index..
С возрастом приходит желание подпевать известным бурятским артистам и плакать, когда слушаешь Алтаргану. И всё это с учётом того, что я никогда не относилась к фанатам бурятских песен. Но часто оказывается, что в них запрятаны наставления и мудрость бурятского народа.
##4. ПОСМОТРЕТЬ БУРЯТСКОЕ ТЕЛЕВИДЕНИЕ & БУРЯТСКИЙ YOUTUBE
Если под словосочетанием «бурятское телевидение» Вы видите только двухчасовые записи концертов с ёохором и скучные новости, то спешу сообщить, что телевидение на бурятском языке не стоит на месте. Появляются всё больше интересных передач, которые доступны не только через ТВ, но и размещены в Интернете. Например, «Түхэриг с Кимом Харганаевым» — передача, раздающая деньги за знание бурятского, этакая версия «Кто хочет стать миллионером по-бурятски», но с более скромным миллионом в 500 р. Идея и осуществление блестящи. Самое главное, что программа показала печальную действительность, где молодёжь (даже агинская) не помнит, а местами и вовсе не знает песни, пословицы, загадки своего народа. Тяжело наблюдать такое, поэтому см.пункт 3.
Или другая замечательнейшая серия видеороликов «Говорим на бурятском» производства MonUlaFilms, которые показывают очевидные преимущества знания родного языка в современном мире, но тоже с грустными выводами.
Любителей традиционных форм ТВ видео обрадую тем, что никуда записи концертов и новости не делись. YouTube полнится телепередачами: старыми и новыми, интересными и не очень, новостями из Бурятии, Монголии, КНР, Забкрая. Стоит только захотеть изучать язык — уже кто-то постарался и записал для Вас видео:
Бурятские пожелания на бурятском языке на день рождения
Түрэһэн үдэртэ хэрэглэмээр үреэлнүүдһээ
Баяр ехэтэ олон нүхэдтэй болоорой,
Баясхалан ехэтэ амараг ханитай болоорой.
Наранда адли гэрэлтэжэ ябаарай,
Набшаһанда адли һалбаржа ябаарай,
Найр зугаагаар дүүрэн ябаарай,
Наһатай нүхэдөө хүндэлжэ ябаарай.
* * *
Yүрэй сайхые талада угтаарай,
Yеын гансые залуудаа золгоорой.
Аба эжыгээ хүндэлэн ябаарай,
Арад зонтоёо нэгэн ябаарай.
* * *
Yбэр дээрээ үргэһэн
Эжыгээ һанажа ябаарай.
Эжэлтэй нүхэртэй боложо,
Энхэ түрэеэ нэрлүүлээрэй.
Альган дээрээ үргэһэн
Абаяа һанажа ябаарай,
Арадтаа хүндэтэй ябажа
Ашата гуламтаяа нэрлүүлээрэй.
* * *
Солбон шэнги гэрэлтэжэ ябаарай,
Соморлиг шэнги дэлгэржэ ябаарай,
Сог һүлдэтэй мандажа ябаарай,
Солоо сэргэлэн бадаржа ябаарай.
* * *
Ашата Абынгаа
Алдар һайхан нэрые
Олон жэлдэ нэрлүүлжэ,
Омог сарюун ябаналта.
Нангин нэрэ түрыень
Найман зүгөөр үргэжэ,
Арад зоной сэдьхэлдэ
Алтан зула болгоолта.
* * *
Yшөө олон жэлнүүдтэ
Yндэр һайхан заяатай,
Элүүр энхэ, амгалан
Энэ дэлхэй гэшхыта!
* * *
Ядарал гээшые мэдэнгүй
Ямба хүндэ ехэтэй
Ябахатнай болтогой!
Хүшэр, орёо байдал соо
Харгы замаа алдангүй,
Хүнэй дунда жаргалтай
Хүхюун зандаал ябыт даа!
40 НАҺАНАЙ ОЙН БАЯРТА
Олзо салин элбэгтэй,
Олоной хэрэгтэ урагшатай
Омог дорюун байдалтай
Олон жэлнүүдтэ жаргаарай!
Инаг хайрата.
Газар дэлхэйдэ хүн бэеэ хүндэлжэ,
Ганса наһанай нангин ойгоо тэмдэглыт!
Yшєєл тэды һаруул һайхан жэлнүүды
Yри бэеын альган дээрэ үнгэргыт!
Ошоһон наһаяа шаналжа, гунигта абтангүй,
Оршолон замбиин бэлэг гэжэ сэгнэгты!
Алтан дэлхэйһээ үргэмжэтэй,
Амар мэндэ, жаргал эдлэн ћуугыт даа.
* * *
50 наһан гээшэмнай
Таатай урин хаһал даа:
Хараалһанаа бэелүүлхэ,
Хахарһанаа халаха.
Һанаһанаа һарбайха,
Һандарһанаа һэльбэхэ.
Иимэ удхатай хаһаартнай
Yнэн зүрхэнһөө амаршалаад,
Аманай баян хэшэгтэй,
Абдар дүүрэн зөөритэй,
Эрдэмэй эрхим бэлигтэй,
Эбтэй олон хүүгэдтэй
Энхэ жаргажа һуугыт даа,
Элүүр сарюун ябыт даа гэжэ хүсэе!
* * *
Yдэр бүхэндэ жаргалай һайханиие үзэжэ,
Yглөө бүхэндэ наранай һайханиие хаража,
Yреэлэй һайханиие ходо шагнажа,
Yндэр наһа наһалжа,
Yри хүүгэдтээ туһалжа,
Yетэн нүхэдтөө хүндэтэй,
Yнэр баян һуугыт даа!
* * *
Табин наһанайнгаа дабаан дээрэ
Таамнай гарабат.
Эрдэм, ажалай эршэ соогуур
Эрмэлзэжэ ерэбэт.
Уран һайхан буряад хэлэеэ
Ухаалан шэнжэлнэт.
Арад зонтоёо алхасаа нэгэдүүлэн,
Амжалтаарнь омогорхонот.
Алтан ойнтнай дабаан дээгүүр
Арюун наран туяарна.
Дабаанай саана үшөө дабаан,
Дайдын саана үргэн дайда –
Дабшажал ябыт даа урагшаа!
* * *
Табан үнгын сэсэгүүд
Тала газараа шэмэглэг,
Табин наһанай баяр
Танай наһа шэмэглэг.
Долоон үнгын һолонго
Добо талаяа шэмэглэг,
Далан наһанай жаргал
Танай наһа шэмэглэг.
Найман үнгын сэсэгүүд
Нарата талаяа шэмэглэг,
Наян наһанай баяр
Танай наһа шэмэглэг.
Зургаан үнгын сэсэгүүд
Зуһалан газараа шэмэглэг,
Зуун наһанай жаргал
Танай наһа шэмэглэг.
* * *
Хори гаран наһандаа
Хуби заяагаа холбоолди.
Yнгэрөөл олон жэлнүүд –
Yндэр набтар хүтэлнүүд.
Наһанай үндэр дабаанда
Нэгэ жэгдээр жүдхөөлди.
Зоной жиирээр ябажа,
Жаран наһаяа хүсэбэлши.
“Бүлын жаргал гээшэ
Бэе бэеэ хүлеэхэ” –
Нангин энэ һургаалые
Наһан соогоо сахяалди.
Эды олон жэлнүүд соо
Элдэб үенүүд үнгэрөө.
Хүндэ хүшэр сагуудшье
Хүрдэ шэнгеэр эрьелдээ.
Хорбоо юртэмсын хогоосони
Хоюуландаа үзөөбди, зүгөөр
Сэдьхэл гээшэ хомхой даа:
Саашань хүрөө гэхэгүйш.
Дуранай арюун дэльбэхэн
Дорюун хөөрхэн ашанараа
Дэлхэйн дэнзэ шэнгеэр
Дэмы бэшэ һананабди.
Али нэгэеэ орхижо,
Алтан дэлхэйһээ холодонгүй,
Ашанараа айл болготороо,
Амиды мэндэ ябаһайбди.
* * *
Баруун таладаа
Бурхан сахюусатай,
Зүүн таладаа
Зонхобо бурхантай,
Орой дээрээ
Одо заяатай,
Һүнэшэгүй һүлдэтэй,
Буурашагүй буянтай,
Даашагүй даллагатай,
Дабашагүй хэшэгтэй,
Тэнгэриһээ тэдхэмжэтэй,
Yлгэн дайдаһаа
Yргэмжэтэй
Ябахатнай болтогой!
* * *
Аха захатамнай хэтэдээ
Арадтаа хүндэтэй ябыт даа.
Зол заяатай, амар амгалан
Элүүр энхэ һуугыт даа!
Yтэлһэн тэмдэг шарайдаа
Yгыл зандаа һуугарайт.
Зугаатай, сэсэн ахамнай,
Зуугаадтай болотороо жаргаарайт!
Танайнгаа хэшэг буяниие эдлэжэ, һайхан абари зангыетнай, ухаатай зүбшэл заабаринуудыетнай сэгнэн хододоо ябадаг үхибүүдтнай ута наһа, удаан жаргал, элүүр мэндые хүсэнэ.
* * *
Газар дэлхэйдэ хүн бэеэ хүндэлжэ,
Ганса наһанай нангин ойгоо тэмдэглыт!
Yшөөл тэды һаруул һайхан жэлнүүды
Yри бэеын альган дээрэ үнгэргыт!
Ошоһон наһаяа шаналжа, гунигта абтангүй
Оршолон Замбиин бэлэг гэжэ сэгнэгты!
Алтан дэлхэйһээ үргэмжэтэй
Амар мэндэ, жаргал эдлэн һуугыт даа!
Һаруул бодолтой,
Һайхан һанаатай,
Сэсэн үгэтэй,
Сэбэр сэдьхэлтэй,
Наартай, зугаатай,
Налгай жаргалтай,
Элбэг баян,
Элүүр мэндэ,
Энхэ амгалан
Ажаһуухатнай болтогой.
* * *
Аба, эжы хоёройнгоо
Алтан шэнги һургаал дагажа,
Ашата хэрэгынь үргэлжэлүүлжэ,
Алдарта нэрыень нэрлүүлжэ,
Аха эгэшэнэрээ дахажа,
Арадаа дүүнэрээ дахуулжа,
Һайхан заншалаа золгуулан
Ябыт даа!
60 НАҺАНАЙ ОЙДО
Хүндэтэ манай эжымнай,
Хайрата һайхан теэбиимнай,
Хүрьһэтэ алтан дэлхэй дээрэ,
Хүхэ номин огторгой доро
Хүжэ шэнги агаараар амилжа,
Хүбүү, басагадаа,
Аша, гуша, зээнэрээ баясуулан,
Yшөөл олон жэлдэ
Хүл хүнгэн ябыт даа.
Yлгэн һайхан тоонто дайдадаа
Yлгын дууе шагнан тэнжээт.
Элдин дэлюун энхэ тайгадаа
Эрын соло эдлээт.
Ошоһон жэлнүүд эрьен ерэжэ,
Ойндотнай һэргэн дуулана.
Yндэр наһанай табсан
Yзэгдэжэл эхилбэ гээшэ ха.
Yзэһэн хараһанаа, ажалай соло
Yндэжэ ябаһан үхибүүдтээ
Yгэлэн хэлэжэ ябыт даа.
Зоной хэрэгтэ бэеэ үгөөлта,
Зориг түгэлдэр энэ хүрөөлта,
Хүндэ ажалһаа зүрхэ алдаагүйт,
Хүсөө гамнаагүйт, эсээ сусаагүйт.
Жара наһанай жаргалда хүрэбэт,
Жаргалтай хаһа танда ерэбэ.
Гол угаа дамжуулха,
Гуламта сахиха хүбүүдээрээ,
Уян нугархай,
Урин сэбэр басагадаараа
Омогорхожо, баярлажа,
Олон жэлдэ омог дорюун һуугыт даа.
«Эрдэм бэлиг – эрхим баян» – гэһэн
Элинсэгэймнай үгэ бии юм.
Арад зоной дунда ажалай үргэн замые
Алдар нэрэтэйгээр эдлээлта.
Мүнөөдэр, танайнгаа 60 наһанай ойн баярай үдэртэ,
Манай зүгһөө хэлэхэ үреэл иимэ байна:
Он жэлэй ошохо бүри
Омог дорюун зандаа,
Һара, жэлэй ошохо бүри
Һайхан сарюун зандаа,
Yдэр бүри жаргал үзэжэ,
Буянгаа эдлэжэ,
Yшөөл олон жэлнүүдтэ
Ара үбэрөөрөө, аша зээнэрээ тойруулан,
Сээжэ һонор, сэдьхэл арюун,
Ута наһатай, удаан жаргалтай
Һуухыетнай хүсэнэбди!
* * *
Жара наһанайтнай жабхаланта наран
Жалгын оройдо жарган мандаба –
Хэмжүүртэ жэлнүүдэй хэтын жаргал хэлбын эрьебэ.
Залуу нүхэдтөө дүршэлөө залгуулжа,
Залиршагүй мэндэ ябагты!
Ажалша зоной ажал хэрэгтэ
Анхарал золтой ажаһуугты!
* * *
Жороо мориной жолоо барижа,
Олон зоной ударидагша боложо,
Гараа холотороо ажал хэжэ,
Жаран наһанайнай жаргалда хүрэбэт.
Дэмбэрэлтэ һайхан энэ үдэрөөртнай
Доро дохин халуунаар амаршалаад,
Зудгүй газарта зуһажа,
Зоболонгүй газарта жаргажа,
Yри хүүгэдтээ үргүүлжэ,
Газаагаа гайгүй,
Гэртээ гэнэгүй
Yдэр бүри үнэтэй үгэ шагнажа,
Наранай толон соо
Наһанай үндэрые дабажа,
Ябахатнай болтогой!
* * *
Һүнэшэгүй һүлдэтэй,
Зайлашагүй заяатай,
Даашагүй далгатай,
Дабашагүй хэшэгтэй,
Буурашагүй буянтай,
Мүнхэ нэрэтэй,
Мүнгэн жолоотой
Ябахатнай болтогой!
– гэжэ үреэнэбди!
* * *
Хүрьһэтэ дэлхэйдэ
Хүн боложо түрөөд,
Хүмүүн бэеэ хүсөөд,
Хүлэгэй туруунһаа таһарангүй,
Хүнэй хүбүүдһээ дутангүй,
Һургуули һудар үсэдөөр үзэжэ,
Һураһанаа һургаал болгожо,
Дуулаһанаа дүршэл болгожо,
Альгаа холотороо,
Ажал хэжэ,
Хүлһөө гоожотороо,
Хүдэлмэри хэжэ,
Хүн бэеэ хүдэржөөлта.
Оролдожо ябаһыетнай
Олон зомнай сэгнэдэг.
Нэтэрүүгээр хүдэлһыетнай
Наһатайшуулнай дурдадаг.
Аглаг дэлхэйдэ
Түрэһэн үдэрөөртнай,
Жаран наһаартнай.
Амаршалаял даа танаа
Уг гарбалайнгаа
Ургахые харагты.
Yри бэеынгээ
Yнэржэхые харагты.
Yхэр малайнгаа
Yдэхые харагты,
Yлэһэн наһандаа
Yлзытэй ябагты.
Хүрьһэтэ алтан дэлхэй дээрэ,
Хүхэ мүнхэ огторгойн наран доро
Yри хүүгэдээ үргэжэ,
Yндэр наһатай болобот.
Сэсэг ногоон дайдадаа
Сэдьхэн дуулажа ябыт даа!
Аялга хонгёо энэ замдаа
Аятай зугаатай хододоо ябыт даа!
Буряад дуунайнгаа аялга
Баяртай золтой хододоо
Нүхэд, зонойнгоо дунда
Хүхюутэй дуулажа ябыт даа!
Харахада шарайтнай залуу зандаа,
Шандааһантнай шанга зандаа,
Нарата олон жэлнүүдтэ
Амар амгалан ажаһуугты!
Жаран жэлэй жаргал эдлэжэ,
Наян жэлэй найр үзэжэ ябагты!
* * *
Жаргалта 60 наһанайтнай
Жабхаланта түгэс ойгоортнай,
Дуран сэдьхэлэйнгээ оёорһоо
Доро дохин амаршалнабди.
Ажал дээрээ амжалтатай,
Арад зондоо суутай,
Хүдэлмэри дээрээ урагшатай,
Хүндэтэй солотой ябаналта.
Бэрхэтэй хүшэр жэлнүүдтэ,
Бэлигтэй зоригтой ажаллажа,
Түрэл нютагайнгаа байдалые,
Түбхинүүлэн арьбажуулалсаалта.
Арадай түлөө оролдоһонтнай,
Аша буян болохол,
Бүгэдын хэрэгтэ хабаадаһантнай
Буян хэшэг болохол.
Түлижэ байһан галтнай
Түмэн жэлдэ бадараг лэ,
Байрлажа һууһан гэртнай
Бадма сэсэгээр дэлгэрэг лэ.
Yргэн сагаан нютагтаа
Yри хүүгэдтээ үргүүлжэ,
Ута наһа наһалжа,
Удаан жаргажа һуухатнай болтогой!
65 НАҺАНАЙ ОЙДО
Жаргал түгэс мүнөөдэрэй оршомдо
Жаран табан наһанайтнай
Мүндэлһэниинь һайхан.
Сэсэгэй баглаашуу арюухан баяраар
Сэдьхэлэй оёорһоо амаршалнабди!
Наһанайтнай харгы зам
Найдамтай зохидоор зурыгаал,
Наһаараа хэһэн ажалдатнай
Талаан бэлигтнай тодороол!
Жаран табанайнгаа дабаае дабан,
Жаргал тэгшэ, үнэр баян ябаналта,
Урдатнай үшөөл олон дабаан бии.
Наһанайнгаа найдамтай нүхэртэй
Налайжа тэдэниие дабахалта!
Yглөө бүри наранай гарахые угтажа,
Yдэр бүри үреэлэй һайханиие дуулажа,
Yшөөл олон жэлдэ жарган
Ажаһуухыетнай үреэнэбди!
Yргэн дэлхэйһээ үргэмжэтэй,
Yндэр тэнгэриһээ үршөөлтэй,
Эртын наранһаа эмнэ абажа,
Эхэ газарһаа хүсэ абажа,
Гай гашалан үзэнгүй,
Гэр бүлэдөө жаргалтай,
Зээ гушануудаа хаража,
Сагай хүшэртэ дарагдангүй
Ажаһуухатнай болтогой!
Залуу гүлмэр наhандаа
Залхуурангуй оролдожо,
Оёдолшоной мэргэжэлы
Одоол өөрөө шудалаат.
Уран гарайтнай бэлиг
Угай танай шанар лэ,
Оёhон булган малгайнууд
Олон зонии шэмэглээ.
Аяа хайрата нүхэрөө
Альган дээрээ үргэжэ,
Далан табанайнь дабаае
Дабажа гараhан буянтайт.
Долоон үнгын һолонго
Добо талые шэмэглэг лэ,
Далан наһанай жаргал,
Танай наһа шэмэглэг лэ.
Yлзы һайхан нютагтаа
Аша зээнэрэйнгээ дунда
Сээжэ дүүрэн, сэнгүү
Сэдьхэл дүүрэн, золтой
Дуу домогтой,
Зугаа найртай,
Гасалан гашуудал үзэнгүй,
Хүл хүнгэн, амгалан тэнюун
Ажаһуухатнай болтогой!
Үреэлнүүд
Айлдаа амараг ябаарай,
Зондоо зохид ябаарай.
Дээрэһээшни бурхан татан ябаг,
Дороһоошни зон үргэн ябаг.
Буурал сагаан үһэн
Толгойдошни байг,
Буян сагаан наһан
Бэедэшни байг.
Аяндаа зөөлэн ябаарай,
Ашанартаа хүндэтэй ябаарай.
* * * *
Хоймороороо дүүрэн
Хоёр хушуун үри үдхэ,
Хотоороо дүүрэн
Табан хушуу мал үдхэ.
Зэлэ һунгама баян болоорой,
Зэргэ һунгама үнэр болоорой.
Үдэр бүри юрөөл баярые дуулажа байгаарай,
Һара бүри һайн заяа оршожо байгаарай.
Найман Намсарай мэтэ баян болоорой.
Найдан жүдэн мэтэ үнэр болоорой.
Хуһан сагаан ургаяа шэрэн ерээрэй,
Хун сагаан хонидоо хурайн ерээрэй,
Адуугаа танишагүй баян болоорой,
Ашаяа танишагүй үнэр болоорой.
Загалтнай хүсэжэ байг,
Заяантнай орожо байг!
Буга шэги ута наһатай,
Буха шэнги бүдүүн хүзүүтэй болоорой!
* ** *
Найдандал баян боло,
Намсарайдал үнэр боло.
Газартаа мүргэжэ, галбагай жарга.
Хүнэй хүбүүн богоһышни элээг,
Хүлэгэй хүбүүн сэргышни элээг.
Ута наһа наһала, удаан жаргал жарга.
Шулуугүй газарта бууса заһа,
Шоногүй газарта мал үдхэ.
Хада гэшхэбэб гэжэ, халюу гэшхэжэ ябаарай.
Бута гэшхэбэб гэжэ, булга гэшхэжэ ябаарай.
Атар газарай ногоондо адли халюуран жарга,
Арбан табан һарада адли галмайран жарга.
Боориһоо халтирхагүй туруу туруулэн жарга,
Бурханһаа алдуурхагүй нэрэ абан жарга.
Халуундаа һууха хүбүүтэй жаргаарай,
Хадамда ошохо басагантай жаргаарай.
Абаяа дахаха хүбүүтэй жаргаарай,
Эжыгээ дахаха басагатай жаргаарай!
*** *
Шаата сэмгэ
Барижа байгты!
Шалханаг хүбүү
Гаргажа байгты!
Можо сэмгэ
Залажа байгты!
Муяа хүбүү
Асаржа байгты!
*** *
Хүбүү гаргажа,
Хүдэһэ оёжо байгты!
Аха дүүгээ ялайлгажа,
Амитан зоноо баярлуулжа байгты!
*** *
Агтан мори унаһантнай
Агтын түрүү болоһой даа,
Албатай хүбүү бариһантнай
Абай түрүү болоһой даа.
*** *
Хүрин мори унаһантнай
Хүлэгэй түрүү болоһой даа,
Хүжүүн хүбүү бариһантнай
Хүнэй түрүү болоһой даа.
****
Сайдууд, түшэмэд, тайжанар,
Арад зон мүнхэ
Амар амгалан болтогой.
Үндэр мундаргайн хормойгоор,
Баргажан мүрэнэй хойгуур,
Хүлэг хурдан унагад
Бай буляалдан харайбат,
Табан эсэгэйн хүшэтэй хүбүүд
Хүшэ гарган барилдабат,
Мэргэн шадалта хүбүүд
Бай буляалдан харбабат.
Хартаганаата газараар харайлдажа,
Харгуй гарган ерэбэт,
Харанхуй һүниие
Гэгээрүүлэн ерэбэт,
Шэбэр газараар харайлдажа,
Шобхо тооһо татан ерэбэт,
Гэгээн сагаан үдэриие
Харанхуйлуулан ерэбэт,
Дүрбэн хара туруунһаан
Дүлэ гарасаран харайжа ерэгшэ,
Дүшэн сагаан шүдэнһээн
Гал сахилгаан харайжа ерэгшэ,
Боро азаргайн хүбүүн,
Борогшо гуунэй унаган.
Магнай дээрээ мэнзэтэй,
Ташаан дээрээ тамгата,
Хиидхүүр шэнгэн дэлһэтэй,
Шодом хара һүүлтэй,
Хоёр хурса шэхэтэй,
Түргэн түргэн харайхадашни
Тэбшын шэнээн дагнаһан
Эндэ тэндэ ооборлуулна,
Абалсан абалсан харайхадашни
Аянайн шэнээн дагнаһан
Эндэ тэндэ ооборлуулна,
Огторгойхоо бороон орог
Уулахаа манан гараг
Талахаа таряан ургаг
Шулуунхаа сэсэг бадараг лэ!
Үргэн дайдын хүрьхэн дээрэ
Үнэр ябаха болыт
Мандаха наранай туяан дор
Мэндэ ябаха болыт!
Дуулим таламнай сэсэглэжэ байг лэ!
Адуухан малнай атарлан бэлшэг лэ!
Уха голнай харьялжа байг лэ!
Тохо зөөхэй дэлбэржэ байг лэ!
Ой тайгамнай үтхэржэ байг лэ!
Ан гүрөөхэн удэжэ байг лэ!
Айл аймагнай амгалан хууг лэ!
Аба эжымнай энхэрэн яваг лэ!
Үргэн ногоон газар дээрэмнай
Үлзы тайбан байг лэ, мүнхэдөө
Үер толоноор үе мүнхэдөө
Үлгэн дэлхэймнай гэгээрхэй!
2. Аба эжын дайда аглаг тенюүн нютагнай
Аба эжын үреэлтэй
Аглаг тенюүн нютагнай
Ажалша бэрхэ зоноороо
Ашата орондоо суурхаг лэ!
Хабтагай хайхан тоонто нютагнай
Хагдаараашье, гандангүй байг лэ
Ханилхан хайратай нүхэртэйгөө
Хүгшэртэрөө жаргажа хуугты хододоо!
Үргэн хайхан тоонто нютагнай
Үбхээреешье гандангүй байг лэ
Үелхэн хайратай нүхэртээеэ
Үтэлтэрөө жаргажа хуугты хододоо!
Үтэхэн бодохон нютагаа
Үргэжэ хододоо ябаарай
Гарахан түрэхэн нютагаа
Харалсажа хододоо ябаарай!
Үбгэд хүгшэдөө хүндэлхэдөө
Үен аханайтнай бэлэг
Хүбүүд басагадные үргэхэдөө
Хүндэтэй эжы абанарай нэрэ!
Эжы абынгаа дайдада
Эзэн боложо хуугты
Энхэ заянда найдан
Этигэлтэй дуулж ябагты!
Баабайнгаа нютагта баян боложо
Эжынгээ нютагта эрхим боложо ябагты!
Үргэн сагаан нютагтаа
Үбгэн боложо жаргаарайгты!
Тэбхэр хайхан нютагтаа
Төөдэй боложо жаргаарайгты!
Гэгээн энэ дэлхэйдээ
Гэрэл татан ябагты
Ягаан энэ дэлхэйгээ
Ямба ёхоор эдлэгты!
Үбгэн хүнийе дүүгэй ёхоор хүндэлжэ
Үншэн хүнийе абын ёхоор хайрлагты!
Хамагай түлөөдэ оролдосо ехэтэй
Хангай дэлхэйдээ эзэн бологты!
Бий бэлэгтэй, дүүрэн хэшэгтэй
Саяан үндэр уулын оройдо
Наранай гэрэл сасархан мэтэ
Сэсэгтэ хайхан дэлхэй дээрэ
Наян үнгын сэсэг дэлгэрхэн мэтэ
Эжы абынга нютагта
Энхэ хайхан жаргаха болтогой!
Байгал номин далай шэнди
Оёорхоо тунгалаг
Бархан үндэр уула шэнди
Орьёлхоо тунгалаг
Буряадангаа гал гуламта
Бата бэеэр дэгжээгээд
Дааган мориёо хүүлдэжэ
Дархан солоёо нэрлүүлжэ ябаарайгты!
Найман тээшээ намаалжа
Наян тээшээ дэлгэржэ ябагты
Наран шэнди тунгалаг
Нажар шэнди налгай ябагты!
Аяндаа амар
Замдаа хайн ябажа
Хүрэхэ газартаа хүрэжэ
Ханахан хэргээ бүтээжэ
Ута наха нахалжа
Удаан жаргал эдэлжэ хууха болыт!
Айл зондоо хүндэтэй ябагты!
Аймаг соогоо суутай ябагты!
Ажал хүдэлнэри дөө урагшатай ябагты!
Сээжэ дүүрэн сэнгүүтэй
Сэтьхэл дүүрэн золтой ябагты!
Дуу домогтой
Зугаа найртай ябагты!
Холо ябабал мэндэеэ хүргэлсэн
Ойро ябабал орожо гаралсан
Элүүр энхэ, хайн хайхан
Ажал хүдэлмэриөөр
арад зондо хүндэтэй
Хүхюүн зугаатай ябагты!
Огторгой хүрэм
Омогтой ябагты
Ороноор дүүрэн
Нүхэдтэй ябагты!
Сэсэн бодолтой
Сэбэр байдалтай
Уран хургат ай
Урин аргатай жаргагты!
Уужам сэтьхэлтэй
Уута зугаатай
Үнэн нүхэдтэй
Үнэр дүүнэртэй хуугты!
Хүсэд хэсэлтэй
Үсэд хүсэтэй
Баян жаргалтай
Баян хэшэгтэй байгты!